* دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مجله علمی شیلات ایران (فارسی) بهار 1387; 17(1):99-108.
ساختار جمعیتی ماهی شیپ در سواحل جنوبی دریای خزر و رودخانه اورال با استفاده از روش ریز ماهواره مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 73 نمونه ماهی از 5 منطقه در 2 ناحیه نمونه برداری شدند. ناحیه اول مناطق انزلی، رودخانه سفید رود، بابلسر، گرگان و ناحیه دوم رودخانه اورال بود. با استفاده از 4 پرایمر ریز ماهواره ماهیان مورد بررسی قرار گرفتند. 4 پرایمر مورد استفاده در 5 جایگاه ژنی تولید باند DNA نمودند که از بین آنها 3 جایگاه پلی مورف بود. متوسط هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار بترتیب 0.75 و 0.86 بدست آمد. آنالیز AMOVA اختلاف بین نواحی نمونه برداری را 3 درصد (P?0.08)، بین مناطق نمونه برداری را 3 درصد (P?0.02) و داخل مناطق 94 درصد (P?0.03) را معنی دار نشان داد. برطبق نتایج بدست آمده ماهی شیپ رودخانه اورال از ماهی شیپ مناطق جنوبی دریای خزر جداست که این امر باید در مراکز تکثیر و بازسازی ذخایر ماهی شیپ مدنظر قرار گیرد.
کلید واژه: ریز ماهواره، ماهی شیپ، استروژن، رودخانه اورال، دریای خزر
بررسی اثرات زیست محیطی آبزی پروری در ایران
ارجمندی رضا,کرباسی عبدالرضا,موگویی رکسانا*
* دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
لوم و تکنولوژی محیط زیست تابستان 1386; 9(2 (مسلسل 33)):19-28.
این مقاله به بررسی اثرات زیست محیطی آبزی پروری در ایران می پردازد. در استفاده از آب به عنوان منبع تولید، توجه به دو اکوسیستم شکننده مانگرو و تپه های مرجانی ضروری است. در ایران 70% بارش سالیانه از دسترس خارج و عدم استفاده کارا از ظرفیت باقی مانده نیز هزینه های زیست محیطی در بردارد. در این پژوهش ظرفیت های توسعه، کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب با تاکید بر گونه پرورشی سردابی رایج در ایران (قزل آلا) بررسی شده و اهمیت آبزی پروری در ایجاد امنیت غذایی برای رشد جمعیت، افزایش اشتغال و افزایش تولید ناخالص ملی تبیین می شود. سپس راهکارهای توسعه پایدار آبزی پروری مثل استفاده از فن آوری زیستی و روش های تلفیقی کشاورزی - آبزی پروری مطرح گردیده و مدیریت تغذیه به عنوان عامل کاهش اثرات زیست محیطی معرفی و آلوده سیال خروجی از استخرهای پرورش ماهی بررسی می شود. تصفیه سیال خروجی با استخرهای ته نشینی و هوادهی با کمپرسورهای هواده و سپس استفاده از استخرهای نهایی به عنوان راهکار کاهش اثرات سو آبزی پروری در محیط زیست تشریح می شود.
ارزیابی اثر پساب آبزی پروری بر جوامع ماکروبنتوز و کیفیت آب رودخانه زاینده رود با استفاده از شاخص BMWP
حاتمی رضوان,محبوبی صوفیانی نصراله*,ابراهیمی عیسی,همامی محمودرضا
* دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات، دانشگاه صنعتی اصفهان
محیط شناسی پاییز 1390; 37(59):43-54.
به منظور بررسی اثر پساب مزارع پرورش ماهی بر جوامع ماکروبنتوز رودخانه زاینده رود با استفاده از شاخصBMWP ، وضعیت ماکروبنتوزها به روش کمی در سه نوبت پاییز و زمستان 86 و بهار 87، در ایستگاههای واقع در ورودی، خروجی، بالادست و پایین دست سه مزرعه با ظرفیت تولید 250، 25 و 70 تن نمونه برداری شدند. ماکروبنتوزهای شناسایی شده متعلق به 53 خانواده از 16 راسته و 11 رده بودند. بر اساس این شاخص ایستگاه خروجی مزارع با تولید بیشتر مانند مزرعه دیمه و در برخی فصول ایستگاه خروجی مزرعه تکاب در طبقه کیفی بد قرار گرفتند. کاهش معنی دار (P<0.01) شاخص BMWP بویژه در خروجی مزارع با تولید بالا، با افزایش گروههای مقاوم به آلودگی مانند Chironomidae Simulidae, و Oligochaeta کاهش ارائه های حساس به آلودگی نظیر Ephemeroptera و Trichoptera همراه بود. شاخص BMWP وابستگی نزدیکی با سطح تولید کارگاه نشان داد به طوری که کمترین مقدار آن (6.03±1.17) در خروجی پساب کارگاه دیمه با بیشترین تولید به دست آمد. در همه زمان های نمونه برداری شاخص BMWP در ایستگاههای یک کیلومتر پایین دست مزارع افزایش نشان داد، به طوری که در مقایسه با بالادست مزارع تفاوت معنی داری نداشت. بهبود این شاخص در فاصله یک کیلومتری از محل خروجی احتمالا متاثر از دبی بالای رودخانه و ظرفیت بالای خودپالایی آن است که منجر به رقیق سازی پساب و از بین رفتن اثر نامطلوب آن شده است.
کلید واژه: آبزی پروری، پساب، ماکروبنتوز، مزارع پرورش ماهی، کیفیت آب
پایش ساختار و تنوع اجتماعات ماکروبنتیک به عنوان شاخص های آلایندگی در خورهای موسی و غنام
طباطبایی طیبه*,امیری فاضل,پذیرا عبدالرحیم
* گروه شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر
شیلات زمستان 1388; 3(4):29-40.
درشت بی مهرگان کفزی بخش بسیار مهمی از فون بستر دریاها را تشکیل می دهند که غالبا شامل پر تاران، سخت پوستان و نرم تنان می باشند. برخی از گونه ها به دلیل سازگاری با شرایط زیست محیطی با وجود آلاینده ها و اکثرا به دلیل ساکن و غیرمهاجر بودند، به عنوان شاخص های زیستی اکوسیستم های آبی به شمار می روند. بنابراین با مطالعه تغییرات ساختار جمعیتی و تنوع آنها می توان به پایش اثرات آلودگی اکوسیستم های آبی و به ویژه خورها پرداخت. در پژوهش حاضر با تطبیق نتایج حاصل از شاخص های زیستی با آزمایش های فیزیکوشیمیایی به ارزیابی میزان آلودگی در خور غنام و بخشی از خور موسی (در مجاورت خروجی پساب پتروشیمی بندر امام) پرداخته شد. به منظور انجام پژوهش، 8 ایستگاه انتخاب و در دو فصل گرم (شهریور ماه) و سرد (بهمن ماه) نمونه برداری انجام شد. همچنین برخی شاخص های تعیین کیفیت آب از قبیل شوری، دما، اسیدیته و آنالیز دانه بندی رسوبات مورد سنجش قرار گرفتند. تراکم درشت بی مهرگان کفزی در زمستان بیشتر از تابستان ثبت شد. جهت ارزیابی تنوع زیستی ماکروبنتوزهای منطقه مورد مطالعه از شاخص شانون، سیمپسون و مارگالف استفاده گردید. به منظور پی بردن به وضعیت اکولوژیکی منطقه از نظر میزان آلودگی از الگوی معرفی شده توسط (1992) Welch استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده از این بررسی در مجموع 14 گونه مربوط به 6 رده از بی مهرگان کفزی آب های شور و لب شور در منطقه شناسایی گردید. بیشترین درصد فراوانی بی مهرگان به ترتیب مربوط به پرتاران(Polycheata) ، دو کفه ای ها (Bivalvia)، شکم پایان (Gastropoda)، ده پایان سخت پوست (Decapoda)، جورپایان (Isopoda)و پاروپایان (Copepoda) بود. از میان پرتاران، Lycastopsis sp. گونه غالب در اکثر ایستگاه های مطالعاتی منطقه بود، بنابراین از این گونه به عنوان شاخص زیستی جهت تعیین کیفیت آب استفاده گردید. همچنین بر اساس الگوی معرفی ایستگاه های مجاور خروجی پساب پتروشیمی تنوع کمتر، رسوبات آنها ریزبافت تر و درصد مواد آلی بیشتر و برعکس ایستگاه هایی که دور از فعالیت های صنعت پتروشیمی (ایستگاه های واقع در خور غنام) قرار داشتند از تنوع گونه ای بیشتر برخوردار بوده و رسوبات آنها درشت بافت تر بودند.
کلید واژه: آلودگی بی مهرگان، بندر امام، درشت پارامترهای فیزیکوشیمیایی، پتروشیمی کفزی، تنوع زیستی شاخص
تاثیر جایگزینی آرد ماهی با پودر ضایعات کشتارگاهی طیور بر رشد و صفات لاشه در تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان
جانمحمدی حسین*,تقی زاده اکبر,مالکی مقدم محمدرضا
* گروه علوم دامی، دانشگاه تبریز
به منظور ارزیابی جایگزینی پودر ماهی با سطوح مختلف پودر ضایعات کشتارگاهی طیور، چهار جیره غذایی بر پایه پودر ماهی تنظیم و پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در سطوح 0، 20، 40 و 60 درصد جایگزین آن شد. چهار جیره غذایی آزمایشی به همراه یک جیره غذایی تجاری (به عنوان کنترل) در قالب طرح کاملا تصادفی در 15 استخر آزمایشی در یک دوره 90 روزه به تغذیه 780 قطعه ماهی قزل آلا با میانگین وزن اولیه 7/5 ± 8/87 گرم رسید. نتایج حاصله نشان داد که طول بدن، نرخ رشد ویژه، افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی در بین جیره های غذایی آزمایشی و جیره غذایی تجاری تفاوت معنی داری ندارند. میزان مصرف غذا در سطح جایگزینی 60 درصد در مقایسه با جیره حاوی 100 درصد پودر ماهی بطور معنی داری (05/?>P) کاهش یافت (43/174 در برابر 86/189 گرم). بازده لاشه در جیره های آزمایشی حاوی 0، 20، 40 درصد جایگزینی پودر ماهی با پودر ضایعات کشتارگاهی طیور و جیره غذایی کنترل تفاوت معنی داری نشان نداد ولی استفاده از سطح جایگزینی 60 درصد بطور معنی داری (05/?>P) بازده لاشه را در مقایسه با صفر درصد جایگزینی کاهش داد. استفاده از پودر ضایعات طیور در کلیه سطوح جایگزینی در مقایسه با جیره کنترل، ترکیبات شیمیایی از جمله میزان پروتئین لاشه ماهی قزل آلا را تحت تاثیر قرار نداد. به طور کلی در این مطالعه، استفاده از جیره غذایی تجاری متداول در مقایسه با جیره های غذایی مورد استفاده برپایه پودر ماهی و پودر ضایعات طیور مزیتی را در بر نداشت. نتایج این آزمایش نشان داد که می توان آرد ماهی را تا سطح 60 درصد در جیره غذایی ماهی قزل آلا با پودر ضایعات طیور جایگزین کرد.
کلید واژه: پودر ضایعات کشتارگاهی طیور، قزل آلای رنگین کمان